طرح ریزی حفاظت با توجه به تعارضات زیست محیطی در استان زنجان

برنامه ریزی برای حفاظت در ارتباط با کاربرد درست اقدامات حفاظتی جهت افزایش بقا تنوع زیستی در بوم سازگان های طبیعی می باشد. یکی از مهم ترین مراحل برنامه ریزی برای حفاظت استفاده از آنالیز گپ می باشد. این آنالیز از طریق ارزیابی بوم شناختی و شناسایی تهدیدات ناشی از فعالیت های انسانی در شبکه مناطق حفاظت شده کنونی، وضعیت این مناطق و همچنین سایت های الویت دار برای شناسایی نواحی جدید حفاظتی را مشخص می نمایم. هدف از این تحقیق شناسایی گپ های موجود در شبکه مناطق حفاظت شده در استان زنجان و تعیین مناطق مناسب جهت افزودن به مناطق تحت حفاظت کنونی بر اساس نقشه پراکنش گونه های شاخص و توزیع تعارضات انسانی در استان می باشد. در بخش اول این تحقیق به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی در خصوص محدوده پراکنش گونه های شاخص استان زنجان(آهو، قوچ و میش و کل و بز)، با همکاری کارشناسان اداره محیط زیست استان محدوده پراکنش گونه های یادشده طراحی شد. سپس این محدوده ها با نقشه شبکه مناطق حفاظت شده کنونی روی هم گذاری شده و بخش هایی از محدوده پراکنش گونه آهو خارج از شبکه مناطق حفاظتی قرار دارد مشخص شد. در بخش دوم این تحقیق آنالیز گپ باهدف ارزیابی تهدیدات زیست محیطی استان زنجان، با استفاده از مدل ریسک زیست محیطی انجام شد. برای انجام این آنالیز در استان زنجان، نقشه های پراکنش معادن، صنایع، جاده ها و شهرها به عنوان عوامل خطر انتخاب گردید و سپس برای تعیین میزان تاثیرگذاری هرکدام از تعارضات، بر مبنای نظرات اساتید راهنما و مشاور و همچنین مرور منابع و با درنظر گرفتن دو فاکتور شدت اثر و فاصله اثر، عمل امتیازبندی انجام گرفت. نتایج مدل ریسک زیست محیطی نشان داد که بخش های مرکزی استان زنجان دارای بیشترین تعارضات زیست محیطی است و بخش جنوبی استان دارای کمترین اثرات بوده که پس از بررسی تیپ پوشش گیاهی و طبقات ارتفاعی، شیب و وضعیت منابع آبی مشخص شد این منطقه دارای ارزش های حفاظتی بالا بوده( زیستگاه گونه آهوی ایرانی و زیستگاه کل و بز) و به عنوان منطقه ای جدید برای اضافه شدن به شبکه مناطق حفاظت شده استان زنجان پیشنهاد شد . در مرحله بعد مدل ریسک زیست محیطی با نقشه شبکه مناطق حفاظت شده استان زنجان روی هم گذاری شد که در نتیجه آن مشخص شد که در بخش جنوبی منطقه حفاظت شده سرخ آباد که زیستگاه اصلی گونه آهوی ایرانی در استان زنجان است، شدت اثرات بالا بوده و نیازمند اقداماتی جهت کاهش اثرات است. کلمات کلیدی: آنالیز گپ، مناطق حفاظت شده، مدل ریسک زیست محیطی، استان زنجان